सार्बजनिक सस्थानहरु

नेपालमा संस्थान एेन वि.सं. २०२१ सालमा आयो
विश्वको पहिलो संस्थान कुन हो? Bank of North America
विश्वको पहिलो आधुनिक संस्थान Port of London Authority (1908) हो।

औद्योगिक क्षेत्रका – ७ वटा
१. दुग्ध विकास संस्थान-  कृषि विकास मन्त्रालय
२. जडीबुटी उत्पादन तथा प्रशोधन कम्पनी लिमिटेड – वन तथा भू-संरक्षण मन्त्रालय
३. हेटौंडा सिमेन्ट लिमिटेड – उद्योग मन्त्रालय
४. उदयपुर सिमेन्ट उद्योग लिमिटेड – उद्योग मन्त्रालय
५. नेपाल औषधी लिमिटेड – उद्योग मन्त्रालय
६. जनकपुर चुरोट कारखाना लिमिटेड – उद्योग मन्त्रालय
७. नेपाल ओरियन्ट म्याग्नेसाइट प्रालि – उद्योग मन्त्रालय

सेवा क्षेत्रका – ७ वटा
८. औद्योगिक क्षेत्र व्यवस्थापन लिमिटेड – उद्योग मन्त्रालय
९. नेशनल कन्स्ट्रक्सन कम्पनी लिमिटेड – भौतिक पुर्वाधार तथा यातायत मन्त्रालय
१०. नेपाल पारबहन तथा गोदाम व्यवस्था कम्पनी लिमिटेड – वाणिज्य तथा आपूर्ति मन्त्रालय
११. नेपाल वायु सेवा निगम – संस्कृति, पर्यटन ताथ नागरिक उड्डयन मन्त्रालय
१२. नेपाल इन्जिनियरिङ कन्सल्टेन्सी सेवा केन्द्र लिमिटेड – भौतिक पुर्वाधार तथा यातायात मन्त्रालय
१३. राष्ट्रिय उत्पादकत्व तथा आर्थिक विकास केन्द्र – उद्योग मन्त्रालय
१४. नागरिक उड्डयन प्राधिकरण – संस्कृति, पर्यटन ताथ नागरिक उड्डयन मन्त्रालय

वित्तीय क्षेत्रका – ९ वटा
१५. राष्ट्रिय वाणिज्य बैंक – अर्थ मन्त्रालय
१६. कृषि विकास मन्त्रालय – अर्थ मन्त्रालय
१७. राष्ट्रिय बिमा संस्थान – अर्थ मन्त्रालय
१८. नेपाल औद्योगिक विकास निगम – उद्योग मन्त्रालय
१९. नेपाल आवास विकास वित्त कम्पनी लिमिटेड – भौतिक पुर्वाधार तथा यातायत मन्त्रालय
२०. नेपाल धितोपत्र विनियमय बजार लिमिटेड – अर्थ मन्त्रालय
२१. नागरिक लगानी कोष – अर्थ मन्त्रालय
२२. एनआइडिसी डेभलपमेन्ट बैंक लिमिटेड* – अर्थ मन्त्रालय
२३. निक्षेप तथा कर्जा सुरक्षण निगम लिमिटेड* – अर्थ मन्त्रालय

व्यापारिक क्षेत्रका – ६ वटा
२४. कृषि सामाग्री कम्पनी – कृषि विकास मन्त्रालय
२५. राष्ट्रिय बीउ बिजन कम्पनी लिमिटेड – कृषि विकास मन्त्रालय
२६. नेशनल कम्पनी लिमिटेड – वाणिज्य तथा आपूर्ति मन्त्रालय
२७. नेपाल खाद्य संस्थान – वाणिज्य तथा आपूर्ति मन्त्रालय
२८. नेपाल आयल निगम लिमिटेड – वाणिज्य तथा आपूर्ति मन्त्रालय
२९. दि टिम्बर कर्पोरेसन – वन तथा भू-संरक्षण मन्त्रालय

सामाजिक क्षेत्रका – ५ वटा
३०. सांस्कृतिक संस्थान – संस्कृति, पर्यटन ताथ नागरिक उड्डयन मन्त्रालय
३१. गोरखापत्र संस्थान – सूचना तथा सञ्चार मन्त्रालय
३२. जनक शिक्षा सामाग्री कम्पनी लिमिटेड – शिक्षा मन्त्रालय
३३. नेपाल टेलिभिजन – सूचना तथा सञ्चार मन्त्रालय
३४. ग्रामीण आवास कम्पनी लिमिटेड – सहरी विकास मन्त्रालय

जन-उपयोगी क्षेत्रका – ३ वटा
३५. नेपाल खानेपानी संस्थान – सहरी विकास मन्त्रालय
३६. नेपाल विद्युत प्राधिकरण – उर्जा मन्त्रालय
३७. नेपाल दूरसंचार कम्पनी लिमिटेड – सूचना तथा सञ्चार मन्त्रालय

✲विश्वमा निजीकरणको विकास बेलायतमा पिटर डुकरले गरेका हुन्।
✲निजीकरणलाई Thacheries पनि भनिन्छ।
✲प्रजातन्त्रको पुनर्स्थापना पछि निजीकरण गरिएको संस्थान ✲बाँसबारी छालाजुत्ता कारखाना हो। स्थापना वि.सं. २०१९ मा, २०२२ जेठ २० देखि उत्पादन सुरु।
✲निजी क्षेत्रलाई बिक्री गरिएको पहिलो संस्थान चण्डेश्वरी टेक्सटाइल हो।
✲नेपालमा आ. ब. २०७१/२०७२ मा संचालनमा रहेकम ३७ मध्ये २० वटा खुद नाफामा, १४ वटा खुद घाटामा र नेपाल इन्जिनियरिङ कन्सल्टेन्सी सेवा केन्द्र लिमिटेड, नेशनल कन्स्ट्रक्सन कम्पनी नेपाल लिमिटेड र जनकपुर चुरोट कारखानाका कर्मचारीले अवकाश दिईसकेका।
✲आ. ब. २०७१/७२ अनुसार नेपालमा रहेका ३७ सार्वजनिक संस्थानहरुबाट नेपाल सरकारलाई रु ६ अर्ब ६२ करोड अथवा कुल राजस्वको १.४६% लाभाशं प्राप्त भएको छ।
✲सार्वजनिक संस्थानहरुको कुल नाफा रू ३३ अर्ब ९२ करोड २७ लाख देखिएको छ। जसमा;
–नेपाल आयल निगमबाट मात्र रू १५ अर्ब नाफा
–दूरसञ्चार कम्पनी लिमिटेड (दोश्रो)
–राष्ट्रिय वाणिज्य बैंक (तेश्रो)
–कृषि विकास बैंक (चौथो)